Điều trị suy tĩnh mạch xuyên hố khoeo bằng phẫu thuật và tiêm xơ

Tĩnh mạch xuyên hố khoeo (peforating vein of popliteal fossa) hay tĩnh mạch vùng khoeo (popliteal area vein) là loại tĩnh mạch không thuộc hệ thống tĩnh mạch hiển (saphenous network) thường gặp. Chúng có thể tiến triển thành chứng suy giãn tĩnh mạch và gây ra khó chịu về mặt thẩm mĩ cho người bệnh. Trong bài viết này, chúng tôi mô tả hai trường hợp suy giãn tĩnh mạch xuyên hố khoeo được điều trị bằng hai phương pháp khác nhau nhưng đều thu được kết quả tốt.

Trường hợp 1

Bệnh nhân nam 61 tuổi, đến khám trong tình trạng búi giãn tĩnh mạch nổi rất lớn ở khoeo và dọc theo mặt sau cẳng chân trái, kèm theo triệu chứng tức mỏi ở vùng này. Siêu âm Duplex cho thấy dòng trào ngược trong tĩnh mạch xuyên phía trên nếp lằn khoeo khoảng 3cm, liên kết với các búi giãn lớn ở khoeo. Tĩnh mạch xuyên này đổ vào tĩnh mạch khoeo trái. Phần ra nông của tĩnh mạch này chạy dọc theo mặt sau trong cẳng chân và kết nối với tĩnh mạch hiển bé, gây suy thứ phát cho một đoạn tĩnh mạch hiển bé ở 1/3 giữa cẳng chân. Ngoài ra, còn có một đoạn tĩnh mạch nông từ búi giãn vùng khoeo phát triển ra trước tạo thành búi giãn ở vùng dưới gối và cẳng chân.

Tình trạng trước điều trị của bệnh nhân: các búi giãn ở mặt sau khoeo và dọc theo cẳng chân trái. PAV: tĩnh mạch vùng khoeo. P: tĩnh mạch xuyên.

Bệnh nhân được chỉ định tiêm xơ tĩnh mạch xuyên và búi giãn ở vùng khoeo chân trái. Nồng độ Polidocanol 2% được lựa chọn để đảm bảo chắc chắn hiệu quả gây xơ. Bệnh nhân được khuyến khích đi tất áp lực trong 1 tháng sau tiêm. Kết quả hết sức ngoạn mục khi chỉ sau một mũi tiêm, và một lần chích dẫn lưu máu đông được tiến hành sau 2 tuần, toàn bộ các búi giãn do suy tĩnh mạch xuyên hố khoeo đã xẹp hoàn toàn. Kiểm tra bằng siêu âm cho thấy tĩnh mạch này đã đóng hoàn toàn. Bệnh nhân hết các triệu chứng và rất hài lòng với kết quả điều trị.

Trường hợp 2

Bệnh nhân nam 30 tuổi, 5 năm trở lại đây xuất hiện khối mềm lồi lên ở mặt sau cẳng chân trái, phía dưới nếp lằn kheo khoảng 2cm. Có triệu chứng tức nặng chân khi đứng làm việc, chuột rút về đêm. Gần đây các triệu chứng tăng lên rõ rệt khiến bệnh nhân lo lắng và đi khám.

Siêu âm Duplex lập bản đồ tĩnh mạch cho thấy khối mềm là một ổ phình tĩnh mạch lớn, có nguyên nhân từ một nhánh tĩnh mạch xuyên kết nối với tĩnh mạch cơ bụng chân giữa. Từ ổ phình này có nhiều nhánh tĩnh mạch nông tỏa ra xung quanh khoeo và 1/3 trên cẳng chân.

Búi tĩnh mạch do suy nhánh xuyên hố khoeo (ảnh trái) và hình ảnh ổ phình tĩnh mạch trên siêu âm (ảnh phải)

Bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật Muller lấy bỏ ổ phình tĩnh mạch và các nhánh lớn. Băng ép tại chỗ 3 ngày sau phẫu thuật. Các nhánh nông nhỏ hơn được xử lý ở thì 2 bằng thuốc gây xơ Polidocanol nồng độ thấp dạng bọt (foam). Sau 2 tháng kể từ phẫu thuật, các búi giãn tĩnh mạch cùng với triệu chứng hoàn toàn biến mất.

kết quả sau điều trị phẫu thuật tĩnh mạch xuyên hố khoeo
Kết quả sau phẫu thuật Muller búi giãn tĩnh mạch vùng khoeo sau 2 tuần, bệnh nhân còn vết bầm nhẹ (ảnh trái), và hoàn toàn bình phục sau 2 tháng (ảnh phải)

Hai ca bệnh nêu trên đều được thực hiện tại Phòng khám chuyên khoa tĩnh mạch An Viên Hà Nội.

Bàn luận

Tĩnh mạch xuyên hố khoeo được báo cáo lần đầu tiên bởi Harold Dodd. Ông mô tả chúng là những nhánh tĩnh mạch nông ở phía sau khớp gối, đoạn dưới đùi và đoạn trên cẳng chân, xuất hiện từ tổ chức dưới da của hố khoeo, và không liên quan gì đến tĩnh mạch hiển bé. Ông đã xác định được những tĩnh mạch kiểu như vậy ở 20% trong 444 ca phẫu thuật điều trị suy giãn tĩnh mạch mà ông đã thực hiện. Ông gọi những tĩnh mạch này là “kẻ thù” vì chúng có thể ảnh hưởng bất lợi tới kết quả phẫu thuật. Gần đây hơn một chút, trong số 1076 chân được chụp búi giãn tĩnh mạch cản quang (varicography) có liên quan đến tĩnh mạch hiển bé hoặc vùng hố khoeo, Hobbs và cộng sự báo cáo có 3,8% các chi có tĩnh mạch xuyên hố khoeo đổ vào tĩnh mạch sâu vùng này.

tĩnh mạch xuyên hố khoeo
Hình chụp cản quang búi giãn tĩnh mạch (varicography) cho thấy tĩnh mạch vùng khoeo giãn ngoằn ngoèo và đổ vào tĩnh mạch khoeo

Tĩnh mạch xuyên hố khoeo gặp đều ở cả hai chân và cả hai giới. Điểm tận cùng của nó thường là tĩnh mạch khoeo (96%), số ít ở tĩnh mạch cơ bụng chân (4%) theo một nghiên cứu của Konstantinos. Ca bệnh thứ 2 được trình bày trong bài viết thuộc về trường hợp ít gặp này.

Tĩnh mạch xuyên hố kheo có thể thông nối với các nhánh của tĩnh mạch hiển bé và tĩnh mạch hiển lớn liền kề, qua đó “khuếch tán” dòng trào ngược vào các tĩnh mạch này và ngược lại. Trường hợp suy tĩnh mạch hiển bé thứ phát ở ca bệnh thứ nhất là một ví dụ điển hình. Đa phần bệnh nhân đến khám có suy tĩnh mạch vùng kheo là ở giai đoạn C2 hoặc C3. Các nhánh ra nông của tĩnh mạch này phân bố ở vùng khoeo (100%), phần sau trên cẳng chân (87,5%), trên trong (62,5%), trên ngoài (37,5%), và mặt sau đùi (17%). Thống kê cho thấy các chi có suy tĩnh mạch vùng khoeo có xu hướng suy tĩnh mạch hiển lớn, các nhánh nông và tĩnh mạch xuyên khác cao gấp 3 lần so với các chi không có suy tĩnh mạch này. Trong nghiên cứu của Konstantinos, có 3/4 số chi suy tĩnh mạch hố kheo đồng thời cũng suy tĩnh mạch hiển lớn, thường ảnh hưởng đến cả thân tĩnh mạch đoạn gần và đoạn xa, và gần như toàn bộ đều có suy nhánh của tĩnh mạch hiển lớn.

Phẫu thuật cắt bỏ tĩnh mạch (phlebectomy) và liệu pháp gây xơ là hai phương pháp chính để điều trị suy tĩnh mạch xuyên hố khoeo. Đôi khi cần phải kết hợp cả hai phương pháp để đạt được hiệu quả tối ưu. Kĩ thuật Muller thường được sử dụng để loại bỏ các búi giãn tĩnh mạch ở vùng khoeo và phần trên cẳng chân với ưu điểm đường rạch nhỏ, đạt được hiệu quả thẩm mĩ nhanh. Kĩ thuật vô cảm khi thực hiện phẫu thuật là tê tại chỗ và tiêm phồng dưới da (tumescent). Tiêm xơ cũng là một chỉ định tốt với các búi giãn không quá lớn, đường đi phức tạp và có nhiều nhánh. Cần phải siêu âm lập bản đồ tĩnh mạch một cách chi tiết trước khi tiêm xơ để kiểm soát các thông nối của tĩnh mạch xuyên hố khoeo với các nhánh của hệ tĩnh mạch hiển, vốn rất phong phú ở vùng này. Nồng độ thuốc gây xơ được khuyến cáo cho các búi giãn tĩnh mạch từ 1-3% đối với POL hoặc STS. Tiêm xơ đặc biệt phù hợp với những bệnh nhân có tiền sử dị ứng thuốc gây tê hoặc sợ phẫu thuật. So với phẫu thuật, hiệu quả thẩm mĩ của tiêm xơ thường đạt được chậm hơn do tĩnh mạch cần thời gian để xơ hóa và tiêu biến. Bệnh nhân có thể cần thêm các buổi tiêm xơ bổ sung và chích dẫn lưu huyết khối nếu cần.

Đọc thêm: [Dành cho bác sĩ] Tĩnh mạch xuyên hố khoeo

Benhtinhmach.com là trang web cung cấp kiến thức cơ bản và chuyên sâu về các bệnh lý tĩnh mạch cũng như các biện pháp điều trị chúng.
Đăng ký
Thông báo
guest

0 Comments
Cũ nhất
Mới nhất Bình chọn nhiều nhất
Phản hồi nội tuyến
Xem tất cả bình luận
Quay lên trên
0
Bình luận bài viết này ngay!x