Suy giãn tĩnh mạch là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi, người lao động đứng nhiều, và phụ nữ mang thai. Một trong những phương pháp điều trị được công nhận rộng rãi là sử dụng tất áp lực y khoa (compression stockings). Đây là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong việc kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng của bệnh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về cơ chế hoạt động của tất áp lực trong điều trị suy giãn tĩnh mạch, cùng với các dẫn chứng khoa học từ các nghiên cứu uy tín.
Nguyên lý áp lực giảm dần từ mắt cá lên đùi (Gradient Compression)
Cơ chế quan trọng nhất của tất áp lực là tạo ra áp lực giảm dần từ mắt cá chân lên phía trên đùi. Áp lực mạnh nhất tại mắt cá giúp máu dễ dàng được đẩy về tim, từ đó giảm sự ứ đọng máu trong tĩnh mạch.
Nghiên cứu của Partsch H. đăng trên Tạp chí Phlebology năm 2017 đã chỉ ra rằng áp lực giảm dần này giúp giảm đường kính tĩnh mạch và tăng tốc độ lưu thông máu trong tĩnh mạch . Nghiên cứu cho thấy, bệnh nhân sử dụng tất có lưu thông máu tĩnh mạch tăng đáng kể so với những người không sử dụng, đặc biệt là ở người bị suy giãn tĩnh mạch mãn tính.
Giảm đường kính tĩnh mạch và tăng lưu lượng máu
Khi tĩnh mạch bị suy giãn, các van tĩnh mạch không còn hoạt động tốt, gây ra sự tích tụ máu trong chân, dẫn đến sưng và đau nhức. Việc sử dụng tất áp lực giúp nén các tĩnh mạch bị giãn, làm giảm đường kính của chúng, từ đó giúp máu chảy nhanh hơn.
Theo một nghiên cứu từ Tạp chí European Journal of Vascular and Endovascular Surgery, tất áp lực được chứng minh là cải thiện tuần hoàn tĩnh mạch và giảm triệu chứng sưng chân ở bệnh nhân suy giãn tĩnh mạch . Nghiên cứu này còn chỉ ra rằng, những người sử dụng tất có nguy cơ hình thành huyết khối tĩnh mạch sâu giảm đáng kể so với nhóm không sử dụng.
Tất áp lực giúp cải thiện chức năng của van tĩnh mạch
Van tĩnh mạch hoạt động như “cửa một chiều” giúp ngăn máu chảy ngược lại xuống chân. Trong trường hợp suy giãn tĩnh mạch, các van này bị suy yếu, khiến máu bị ứ đọng. Tất áp lực giúp hỗ trợ hoạt động của các van tĩnh mạch, giảm áp lực trong lòng tĩnh mạch và giúp máu di chuyển đúng hướng.
Một nghiên cứu tại Việt Nam do nhóm tác giả từ Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh thực hiện đã khẳng định việc sử dụng tất trong điều trị suy giãn tĩnh mạch giúp giảm áp lực thủy tĩnh trong các tĩnh mạch ngoại vi, hỗ trợ phục hồi chức năng của van tĩnh mạch . Điều này giúp làm giảm nguy cơ biến chứng như loét tĩnh mạch và huyết khối.
Hỗ trợ hệ bạch huyết và giảm phù nề
Ngoài việc hỗ trợ lưu thông máu tĩnh mạch, tất áp lực còn có tác dụng thúc đẩy hệ bạch huyết, giúp giảm sự tích tụ dịch trong các mô mềm, làm giảm sưng và phù nề.
Theo một nghiên cứu được đăng trên Journal of Vascular Surgery, việc sử dụng tất có thể giảm đáng kể triệu chứng phù nề ở bệnh nhân suy giãn tĩnh mạch mạn tính. Các bệnh nhân tham gia thử nghiệm báo cáo rằng sau khi sử dụng tất phù hợp, cảm giác nặng nề và sưng chân giảm đáng kể, giúp họ cải thiện chất lượng cuộc sống .
Ngăn ngừa biến chứng như loét tĩnh mạch và huyết khối tĩnh mạch sâu
Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của suy giãn tĩnh mạch là loét tĩnh mạch và huyết khối tĩnh mạch sâu. Việc sử dụng tất áp lực được coi là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
Nghiên cứu của Rabe E. và cộng sự trên tạp chí International Angiology cho thấy, bệnh nhân sử dụng tất y khoa có tỷ lệ hình thành huyết khối tĩnh mạch sâu và loét tĩnh mạch thấp hơn đáng kể so với những người không sử dụng. Các tác giả khuyến cáo rằng tất áp lực nên được sử dụng như một phần quan trọng của phác đồ điều trị suy giãn tĩnh mạch để ngăn ngừa biến chứng này .
Hiệu quả phòng ngừa và chống tái phát của tất áp lực
Tất áp lực không chỉ là biện pháp điều trị, mà còn là một phương pháp phòng ngừa suy giãn tĩnh mạch rất hiệu quả, đặc biệt là đối với những người có nguy cơ cao như người mang thai, người phải đứng hoặc ngồi nhiều.
Theo báo cáo của Cochrane Database of Systematic Reviews, tất áp lực đã được chứng minh là giảm nguy cơ tái phát suy giãn tĩnh mạch và các triệu chứng đi kèm. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng việc sử dụng tất áp lực ở phụ nữ mang thai giúp giảm triệu chứng sưng và mỏi chân, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ phát triển suy giãn tĩnh mạch trong thai kỳ .
Kết luận
Tất áp lực là một phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh nhân suy giãn tĩnh mạch nhờ cơ chế tạo áp lực giảm dần, cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ chức năng của van tĩnh mạch. Các nghiên cứu khoa học từ Việt Nam và quốc tế đều khẳng định vai trò quan trọng của tất y khoa trong việc giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và duy trì sức khỏe tĩnh mạch.
Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng suy giãn tĩnh mạch hoặc có nguy cơ cao mắc bệnh, việc sử dụng tất áp lực hàng ngày là một biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Tuy nhiên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn loại tất phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Đọc thêm: [Hỏi đáp] 10 câu hỏi thường gặp về tất áp lực
Tài liệu tham khảo:
- Partsch H., Phlebology (2017), “Graduated compression stockings reduce venous stasis.
- “European Journal of Vascular and Endovascular Surgery (2018), “Compression therapy in chronic venous disease: A systematic review.”
- Nhóm tác giả từ Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh, “Ảnh hưởng của tất áp lực lên bệnh suy giãn tĩnh mạch” (2019).
- Journal of Vascular Surgery (2020), “The impact of compression stockings on chronic venous insufficiency and lymphatic edema.”
- Rabe E. et al., International Angiology (2018), “Prevention of venous ulcer recurrence by graduated compression.”
- Cochrane Database of Systematic Reviews (2019), “Compression stockings for preventing venous disorders in pregnancy.”