Hiểu biết về mối quan hệ phức tạp giữa hệ thống tĩnh mạch nông và sâu là điều quan trọng để chẩn đoán và điều trị hiệu quả cho bệnh nhân. Trong trường hợp chưa có phác đồ điều trị chuẩn, bác sĩ lâm sàng cần chẩn đoán các bất thường cùng tồn tại và xác định hệ thống nào cần điều trị trước. Ngoài ra, bác sĩ còn phải quyết định thứ tự điều trị và xem xét liệu cả hai hệ thống đều cần điều trị hay không để kiểm soát triệu chứng đầy đủ.

Từ điều trị trào ngược tĩnh mạch nông đến điều trị đa yếu tố

Trước đây, điều trị bệnh tĩnh mạch mạn tính chỉ tập trung vào việc xử lý trào ngược tĩnh mạch nông do van hoạt động không hiệu quả. Hiện nay, chúng ta hiểu rõ hơn rằng nguyên nhân gây bệnh bao gồm nhiều yếu tố như chức năng bơm cơ bắp chân, giảm độ đàn hồi tĩnh mạch, trào ngược tĩnh mạch sâu theo trục và tắc nghẽn đường ra của dòng máu.

Tắc nghẽn mạn tính trong hệ thống tĩnh mạch sâu thường do viêm hậu huyết khối và cục máu đông còn sót lại hoặc do chèn ép từ bên ngoài tĩnh mạch chậu.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng điều trị tắc nghẽn đường thoát của dòng máu không làm tình trạng trào ngược ở đoạn xa nghiêm trọng hơn¹. Tương tự, chúng ta cũng có dữ liệu hỗ trợ điều trị hệ thống tĩnh mạch nông trong trường hợp trào ngược tĩnh mạch sâu và huyết khối tĩnh mạch sâu mạn tính (DVT)² Với thông tin này, chúng ta có thể yên tâm điều trị hệ thống nông, sâu hoặc cả hai.

Đọc thêm: Huyết khối tĩnh mạch sâu, triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Thực hành lâm sàng: Xác định tắc nghẽn tĩnh mạch sâu đi kèm

Trong môi trường phòng khám ngoại trú chuyên về điều trị trào ngược tĩnh mạch nông như phòng khám của tôi, các trường hợp bệnh nhân mắc bệnh tĩnh mạch sâu kết hợp thường xuyên gặp phải. Có những trường hợp rất rõ ràng: bệnh nhân có tiền sử phù chân trái hoặc huyết khối tĩnh mạch sâu chân trái và không có trào ngược tĩnh mạch nông trên siêu âm Doppler tĩnh mạch tư thế đứng. Hoặc bệnh nhân bị loét chân do tĩnh mạch (VLU) tái phát mặc dù hệ thống tĩnh mạch nông đã được điều trị triệt để.

Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, chẩn đoán thường phức tạp hơn. Các yếu tố nguy cơ quan trọng nhất mà tôi có thể xác định để nghi ngờ tắc nghẽn tĩnh mạch sâu bao gồm: trào ngược tĩnh mạch đùi chung kéo dài, không tương xứng với trào ngược tĩnh mạch nông đã được xác định; tiền sử DVT và/hoặc đặt lưới lọc tĩnh mạch chủ dưới (IVC); loét tĩnh mạch tái phát mặc dù đã điều trị hệ thống nông đầy đủ và chăm sóc vết thương kỹ lưỡng; và bệnh trào ngược tĩnh mạch nông tái phát.

Đánh giá và quyết định điều trị

Đối với bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh tĩnh mạch sâu đi kèm, tôi sẽ yêu cầu chụp cắt lớp vi tính (CT) tĩnh mạch ổ bụng và khung chậu để đánh giá. Sau đó, tôi sẽ đánh giá siêu âm Doppler tĩnh mạch tư thế đứng của bệnh nhân và kết quả chụp CT, kết hợp với các triệu chứng của bệnh nhân. Nguyên tắc chung của tôi là điều trị triệu chứng chủ đạo trước.

Đối với bệnh nhân bị phù nề dưới gối hoặc loét tĩnh mạch mới xuất hiện, tôi có thể ưu tiên điều trị triệt để hệ thống nông trước và theo dõi phục hồi của bệnh nhân. Đối với bệnh nhân bị phù nề từ đùi, đau cơ do tĩnh mạch, hoặc loét tĩnh mạch tái phát, loét tĩnh mạch dai dẳng, tôi thường điều trị hệ thống tĩnh mạch sâu trước, sau đó những bệnh nhân này có thể cần phải điều trị triệt tiêu hệ thống nông.

Nghi ngờ tắc nghẽn tĩnh mạch sâu trong trường hợp trào ngược tĩnh mạch nông là bước đầu tiên. Bước tiếp theo là chẩn đoán chính xác các kiểu bệnh đi kèm, xác định cách thức và thời điểm điều trị, đồng thời ưu tiên điều trị theo triệu chứng chính của bệnh nhân.

Bài viết từ bác sĩ Mona Gupta, phó giáo sư Điện quang tại Trường Y Feinberg thuộc Đại học Northwestern, Chicago, Hoa Kỳ.

Nguồn: VenousNews

Tài liệu tham khảo:

1. Neglén P,  Thrasher TL, Raju S. Venous outflow obstruction: an underestimated contributor to chronic venous disease. J Vasc Surg. 2003;38:879–885. ↩︎
2. Benfor B, Peden EK. A systematic review of management of superficial venous reflux in the setting of deep venous obstruction. Journal of vascular surgery: Venous and Lymphatic Disorders. 2022;10(4):945–954. ↩︎