Phân vùng tĩnh mạch hiển bé, một cách tương đối, là vùng da nằm ở mặt sau ngoài đùi, mặt sau ngoài cẳng chân xuống tới đường liên mắt cá chân, vượt qua mắt cá ngoài và mắt cá trong tới sát khớp bàn ngón 1 và 5. Ở phía dưới, nó ngăn cách các nhánh xuyên của vùng bàn chân với các nhánh xuyên quanh mắt cá chân.
Một số mốc giải phẫu chủ yếu trong phân vùng tĩnh mạch hiển bé bao gồm:
- Nếp lằn khoeo (ở giữa hố khoeo).
- Hình chiếu trên da của cung gân cơ dép (chiều rộng của 4 ngón tay phía dưới nếp lằn khoeo).
- Đỉnh của các cơ bụng chân (giới hạn thấp nhất giữa phần cơ và phần gân của cơ bụng chân, là điểm nối giữa 1/3 giữa và 1/3 dưới cẳng chân).
- Đường liên mắt cá.
Tổng quan về hệ thống các tĩnh mạch xuyên trong phân vùng tĩnh mạch hiển bé được trình bày trong hình 2.
- Nhánh xuyên tĩnh mạch đùi sâu
- Nhánh xuyên tĩnh mạch đùi nông
- Thân tĩnh mạch dưới mạc đùi, song song với bề mặt da
- Nhánh xuyên của hố khoeo (tĩnh mạch vùng khoeo)
- Điểm nối hiển – khoeo
- Nhánh xuyên cơ bụng chân trong
- Nhánh xuyên cực dưới của gillot
- Nhánh xuyên tĩnh mạch mác
- Nhánh xuyên phía trong của cổ chân
- Nhánh xuyên mặt ngoài của đùi
Nhánh xuyên từ tĩnh mạch đùi sâu: phần ra nông của các nhánh xuyên này tạo thành đoạn nối dài của tĩnh mạch hiển bé ở mặt sau đùi (thigh extension), kết nối hệ hiển bé với hệ thống tĩnh mạch đùi sâu. Các tĩnh mạch này có một phần nằm trong cơ, chạy dọc theo trục của đùi.
Nhánh xuyên từ tĩnh mạch đùi nông: tương ứng với các biến thể phía sau của những nhánh xuyên của Boyd.
Nhánh xuyên của hố khoeo: có nguồn gốc trực tiếp từ tĩnh mạch khoeo, gần vị trí đổ vào của các tĩnh mạch cơ bụng chân. Chúng xuyên qua mạc của hố khoeo ra nông.
Nhánh xuyên cơ bụng chân trong: thường kết nối các mạch liên hiển hoặc tĩnh mạch hiển bé với tĩnh mạch cơ bụng chân trong. Mạng lưới phong phú của các tĩnh mạch này làm cho đoạn giữa của tĩnh mạch hiển bé trở thành ngã tư trung chuyển máu giữa tĩnh mạch hiển bé, tĩnh mạch cơ bụng chân trong và ngoài.
Đọc thêm: [Dành cho bác sĩ] Tĩnh mạch xuyên phía dưới hố khoeo
Nhánh xuyên cực dưới của Gillot: kết nối một thân tĩnh mạch lớn ở phía dưới của cơ bụng chân trong với tĩnh mạch hiển bé hoặc một cung tĩnh mạch liên hiển. Nó nằm cách đỉnh cơ bụng chân khoảng 3-7cm. Nó có thể là một nhánh sinh đôi (duplicated veins) hoặc đi kèm với một nhóm gồm hai đến ba nhánh xuyên vệ tinh của cơ bụng chân vệ tinh, hoặc thậm chí là một nhánh xuyên của cơ dép.
Nhánh xuyên của tĩnh mạch mác: kết nối tĩnh mạch mác với các mạch nhánh bên của tĩnh mạch hiển bé lân cận, cũng như các nhánh của tĩnh mạch hiển lớn hoặc các tĩnh mạch dưới hố khoeo khác.
Các nhánh xuyên bên trong của cổ chân: hầu hết nằm xung quanh mắt cá chân, phía trên đường liên mắt cá, nằm ra sau hơn một chút so với các tĩnh mạch xuyên của Cockett. Chúng cũng có đường kính nhỏ hơn (1-1,5mm). Tuy vậy nhưng chúng có thể tham gia vào cơ chế bệnh sinh của viêm mô bào (cellulitis) và loét cẳng chân. Chúng kết nối hệ thống của tĩnh mạch chày sau với nhánh của tĩnh mạch hiển bé đi vào phía trong gân gót, hoặc với một cung tĩnh mạch liên hiển. Đôi khi chúng thông nối với các nhánh xuyên dưới trong mắt cá của bàn chân, hoặc hiếm hơn nữa là với một tĩnh mạch ở phần dưới của cơ dép.
Tài liệu tham khảo:
- Dortu J., Dortu JA. Les veines perforantes du membre inférieur : physiologie et physiopathologie. Phlébologie, 1994; 47: 167-75.
- Gillot C. Les veines perforantes inférieures de la jambe, de la cheville et du pied. Phlébologie, 1994; 47: 76-104.
- Thomson H. The surgical anatomy of the superficial and perforating veins of the lower limb. Annals of the Royal College of Surgeons, 1979; 61: 197-205.
