Tăng sắc tố da (hyperpigmentation) là hiện tượng một vùng da trở nên sẫm màu hơn so với bình thường. Chúng có thể xuất hiện ở nhiều vùng khác nhau trên cơ thể, với nhiều căn nguyên khác nhau. Trong bệnh tĩnh mạch mạn tính, tăng sắc tố da xuất hiện ở bệnh nhân từ giai đoạn 4 trở lên, và cũng gặp ở các bệnh nhân sau điều trị bằng liệu pháp tiêm xơ. Tăng sắc tố da sau khi tiêm xơ biểu hiện bằng những những dải màu nâu dọc theo hoặc lân cận đường đi của các tĩnh mạch được điều trị.

Nguyên nhân của tăng sắc tố da sau khi tiêm xơ

Tăng sắc tố da sau khi tiêm xơ, và kể cả do bệnh lý suy giãn tĩnh mạch có nguyên nhân đến từ hemosiderin. Đây là một sản phẩm giáng hóa của hemoglobin, phân tử có nhiệm vụ vận chuyển oxy có trong tế bào hồng cầu. Trong quá trình tiêm xơ, tĩnh mạch bị hủy nhờ tác nhân gây xơ và hình thành huyết khối bên trong lòng mạch. Các tế bào hồng cầu chết đi sẽ giải phóng hemoglobin vào mô xung quanh và tại đây chúng chuyển hóa thành hemosiderin. Hemosiderin sau đó lắng đọng tại da và hình thành nên những đám màu nâu, hoặc trông giống vết bầm tím.

Tăng sắc tố da sau tiêm xơ là hiện tượng phổ biến

Các nghiên cứu khoa học cho thấy tăng sắc tố da là tác dụng phụ thường gặp sau tiêm xơ tĩnh mạch. Một cách khái quát, các mạch máu nằm càng nông, và nồng độ thuốc tiêm xơ càng cao thì càng dễ gây ra tăng sắc tố da. Bảng dưới đây cho biết nguy cơ gặp phải tăng sắc tố da khi tiêm xơ các tĩnh mạch mạng lưới và tĩnh mạch mạng nhện bằng thuốc gây xơ Polidocanol:

Đối với các búi giãn tĩnh mạch (varicose veins), tỉ lệ tăng sắc tố da sau khi điều trị tiêm xơ dao động từ 5,6 đến 53% (với dạng dung dịch hoặc bọt).

Thể tích thuốc tiêm xơ và việc đi tất áp lực sau khi tiêm xơ nhìn chung không ảnh hưởng đến nguy cơ tăng sắc tố da.

Tăng sắc tố da sau tiêm xơ chứng tỏ điều trị đã thành công

Bệnh nhân thường lo lắng khi thấy các vệt đổi màu da xuất hiện sau khi tiêm xơ. Tuy nhiên, hiện tượng này lại là “tin vui” đối với các bác sĩ. Điều đó chứng tỏ tĩnh mạch được điều trị đã được làm tắc thành công, và không còn dòng chảy bên trong. Bệnh nhân cũng thường lo lắng khi nghe nói về “tắc mạch”. Tuy nhiên hãy yên tâm vì cơ thể của chúng ta còn rất nhiều các mạch máu khỏe mạnh khác, sẵn sẵng làm thay nhiệm vụ của những mạch máu “bị hỏng” đã được điều trị tiêm xơ.

Tiến triển của tăng sắc tố da sau tiêm xơ

Sau khi tiêm xơ, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ làm việc tích cực để “dọn dẹp hiện trường” tại các mạch máu được điều trị. Những tế bào bạch cầu được huy động đến sẽ phá vỡ và hấp thu những mảnh tế bào chết, phân hủy hemosiderin. Quá trình này sẽ làm cho các vệt đổi màu da mờ dần đi theo thời gian.

Trong vòng từ 6-12 tháng, hầu hết các vệt tăng sắc tố da sẽ biến mất hoàn toàn. Có ít hơn 5% bệnh nhân còn tồn tại tăng sắc tố da dai dẳng sau 12 tháng.

Có biện pháp nào để hạn chế tăng sắc tố da sau khi tiêm xơ không?

Tăng sắc tố da sau tiêm xơ đôi khi gây mất tự tin về mặt thẩm mỹ, đặc biệt đối với phái nữ. Việc hạn chế tác dụng không mong muốn này của tiêm xơ trước hết phụ thuộc vào kĩ thuật và kinh nghiệm của bác sĩ điều trị. Thông thường, các bác sĩ sẽ cố gắng sử dụng nồng độ thuốc đủ thấp để vừa đạt được hiệu quả làm tắc tĩnh mạch, vừa hạn chế tối đa mức độ biến đổi màu da của bệnh nhân.

Sau khi điều trị, bệnh nhân không nên xoa bóp vào các vùng được tiêm (có thể gây vỡ mạch hoặc phù nề tăng thêm). Bệnh nhân cũng không nên để chân tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời trong vòng vài tuần sau thủ thuật.

Một số nghiên cứu cho thấy sử dụng thuốc vận mạch Sulodexide giúp làm giảm mức độ biến đổi sắc tố da trong vòng 3 tháng sau khi tiêm xơ. Hãy tham vấn ý kiến của bác sĩ tĩnh mạch nếu bạn muốn sử dụng chúng.

Liệu pháp ánh sáng xung cường độ cao (IPL) gần đây cũng được sử dụng để điều trị các trường hợp tăng sắc tố da. Phương pháp này khai thác năng lượng ánh sáng ở nhiều bước sóng khác nhau tác động lên da, làm phá hủy cấu trúc của các phân tử hemosiderin và khiến da sáng trở lại.

Đọc thêm: Tiêm xơ điều trị suy giãn tĩnh mạch

Tài liệu tham khảo:

1. Skin hyperpigmentation after sclerotherapy with polidocanol: A systematic review
2. Reducing hyperpigmentation after sclerotherapy: A randomized clinical trial
3. Mitchel P. Goldman, MD (2017) Sclerotherapy treatment of varicose and telangiectasic leg veins, Elsevier Inc.
4. The Removal of Post-sclerotherapy Pigmentation following Sclerotherapy Alone or in Combination with Crossectomy