Bệnh sử

Bệnh nhân nữ 50 tuổi từ Hòa Bình, xuất hiện các búi giãn tĩnh mạch và phì đại mô mềm vùng cẳng chân phải từ cách đây 40 năm theo bệnh nhân kể. Triệu chứng đau nhức chân tiến triển nặng dần theo tuổi. Bệnh nhân đã từng được mổ lấy một phần búi tĩnh mạch dị dạng ở mặt trước cẳng chân cách đây 20 năm tại Trung tâm ngoại khoa lớn ở Hà Nội. Sau mổ các triệu chứng có cải thiện nhưng không hết hoàn toàn và tiếp tục tiến triển nặng lên trong thời gian gần đây.

Bệnh nhân thường xuyên đau nhức từ đầu gối xuống đến cổ chân phải trong khi làm việc, triệu chứng giảm rất lâu kể cả khi ngồi nghỉ, tăng lên khi thay đổi thời tiết.

Chẩn đoán và điều trị

Bệnh nhân có phì đại mô mềm rõ rệt vùng cẳng chân phải, kèm theo vết mổ cũ ở mặt trước. Đoạn 1/3 dưới ấn đau do có sự hiện diện của viêm tắc huyết khối tĩnh mạch nông (superficial thrombophlebitis) trong một số nhánh tĩnh mạch.

Siêu âm Duplex cho thấy suy tĩnh mạch hiển lớn từ vị trí điểm nối hiển đùi xuống tới 1/3 giữa cẳng chân. Điểm thú vị là hầu hết các búi tĩnh mạch dị dạng ở nông đều có dòng dẫn lưu vào tĩnh mạch hiển lớn. Các đám tĩnh mạch dị dạng phân bố từ ngang gối xuống đến cổ chân. Một số nhánh tĩnh mạch trong cơ giãn lớn, ngoằn ngoèo. Tĩnh mạch đùi và tĩnh mạch khoeo giãn hơn chân đối diện nhưng không có dòng trào ngược.

Phác đồ điều trị đưa ra cho bệnh nhân là can thiệp tĩnh mạch hiển lớn trái bằng laser nội mạch, và sau đó là nhiều đợt tiêm xơ để xử lý dần các búi tĩnh mạch dị dạng ở nông. Tình trạng viêm tắc huyết khối tĩnh mạch nông ở cẳng chân được theo dõi qua các lần siêu âm. Thuốc chống viêm NSAIDs được chỉ định một số đợt khi bệnh nhân có những cơn đau cấp tính. Bệnh nhân được khuyến cáo thường xuyên đi tất áp lực vào ban ngày trong quá trình trị liệu.

Kết quả và bàn luận

Trải qua 6 buổi điều trị, triệu chứng của bệnh nhân cải thiện đáng kể. Tình trạng đau nhức chân giảm nhiều khi vận động và hết nhanh khi nghỉ ngơi. Tĩnh mạch hiển lớn trái sau can thiệp đã đóng hoàn toàn. Các búi tĩnh mạch dị dạng đã xẹp dần và cải thiện rõ rệt dòng trào ngược trên siêu âm Duplex.

Nồng độ thuốc Polidocanol được sử dụng thường là 2%. Đa phần các nhánh tĩnh mạch suy giãn và búi dị dạng được xử lý tốt sau một lần tiêm xơ, trừ một số búi dị dạng tĩnh mạch lớn ở mặt trước gối cần phải đến lần tiêm thứ hai mới đóng hoàn toàn được. Bệnh nhân được hẹn tái khám định kì 2 tuần/lần trong thời gian điều trị.

Xử lý các trường hợp dị dạng tĩnh mạch phức tạp luôn là thách thức nhưng cũng tạo ra nhiều “hứng khởi” cho các bác sĩ điều trị. Bệnh thường tiến triển rất lâu dài và gây ra nhiều phiền phức, khó chịu cho bệnh nhân trong sinh hoạt, lao động, cũng như ảnh hưởng về tâm lý, thẩm mĩ khi chân bị biến dạng. Việc giải quyết cho bệnh nhân được những vấn đề này, dù chỉ là một phần cũng đem lại ý nghĩa hết sức lớn lao cho cuộc sống của họ. Trị liệu thường được bắt đầu từ những mạch máu lớn có dòng trào ngược nặng, những nguồn mạch chính gây ứ máu, sau đó tiếp đến các đoạn mạch giãn, các búi tĩnh mạch dị dạng. Do mức độ phức tạp của bệnh, việc kết hợp nhiều phương pháp điều trị (phẫu thuật, can thiệp tối thiểu, liệu pháp gây xơ …) thường được chỉ định, với phác đồ nhiều giai đoạn. Điều này đòi hỏi sự kiên trì và hợp tác của cả người điều trị và người bệnh để đạt được kết quả tối ưu nhất.

Đọc thêm: Dị dạng thông động tĩnh mạch cẳng chân